Regułą jest w Lesku, Ustrzykach i najbliższej okolicy, że jeśli ktoś wyjeżdża za granicę to jest to w 99 procentach Ukraina. Oczywiście pomijam tutaj wyjazdy do pracy, czy na wczasy. Krótki wyskok , to wyskok po paliwo, papierosy lub alkohol na Ukrainę. Motorem tych wyjazdów jest rzecz jasna niezwykle korzystna różnica cen. Większość wyjazdów kończy się też na pierwszych ukraińskich stacjach paliw. Mało kto jedzie dalej,jeśli już to do Chyrowa, zaledwie nieliczni zahaczają o Stary Sambor i Sambor. Krótkie wyjazdy turystyczne na Ukrainę to jak na razie zaledwie promile z całej liczby wyjazdów. A szkoda bo można tam już całkiem przyjemnie spędzić czas, a i zwiedzać jest też co. Jednak tematem tego felietonu będą wyjazdy w zupełnie innym kierunku, a mianowicie na południe. Dwa lata temu brałem udział w uroczystym otwarciu drogowego przejścia granicznego pomiędzy Polską , a Słowacją Radoszyce –Palota. Słowacy nadali temu faktowi duże znaczenie ponieważ otwarcia dokonał premier Dziurinda. Przejście to zbudowano na starym szlaku wiodącym dawniej z Polski na Węgry. Droga prowadzącą do przejścia zarówno z Polskiej jak i Słowackiej strony zbudowana została ze środków unijnych i przyznać trzeba , że ze względu na malownicze położenie sama w sobie jest turystyczną atrakcją. Budowa przyjścia miała być początkiem turystycznej aktywizacji tych terenów. Niestety ciągła się zbyt długo i nigdy nie została dokończona. To znaczy zakończono budowę drogi, nie wykonano natomiast jakiegokolwiek budynku odpraw. Tak więc granicę na szczycie przełęczy w Radoszycach przekracza się bez jakiejkolwiek kontroli, dopiero trzy kilometry dalej i niżej w Słowackiej Palocie nasze dowody osobiste lub paszporty sprawdza straż graniczna. Budowy nie dokończono ponieważ oba kraje wstąpiły do Unii europejskiej i odprawa stała się dosłownie symboliczna, a za rok lub dwa zniknie całkowicie.
Pierwszym miastem po słowackiej stronie są Medzilaborce, miasteczko zbliżone wielkością do Leska. Przyznam, że odwiedziłem Medzilaborce kilkakrotnie w trakcie otwarcia przejścia kolejowego przez przełęcz Łupkowską, przejścia drogowego oraz ze trzy razy turystycznie. Działo się to na przestrzeni ostatnich siedmiu lat , tym samym mogłem śledzić zmiany jakie się takmdokonały. Zmian tych niestety nie ma zbyt wiele. Podobno Słowacja- według mediów -wyprzedziła Polskę w gospodarczym rozwoju, jednak patrząc na Medzilaborce, ba nawet na Humenne czy Michalowce wcale tego nie widać. Tak jak siedem lat temu elewacji większości budynków w Medzilaborcach nikt nie wyremontował , czy pomalował. Sklepy zaopatrzone niezwykle skromniutko, niezwykle skromny jest też ich wystrój. Chlubą Medzilaborzec jest muzeum Sztuki Nowoczesnej Andy Warhola. Niestety chlubą tylko z nazwy. Stojące przed wejściem imitacje puszek zupy pomidorowej Campbells tak ochoczo malowane przez artystę były odnawiane chyba jeszcze za czasów Czechosłowacji. Samo muzeum mroczne , ponure , brudne i drogie bo za wstęp trzeba zapłacić około 10 zł , a eksponatów niezbyt wiele.
Miasto biedne bo bezrobocie – szczególnie wśród cyganów- sięga około 50%. Cyganie nadają mu specyficzny folklor, warto jednak uważać na kieszenie bo interesują ich głównie nasze portfele. Także służby komunalne muszą nadrobić jeszcze sporo zaległości choćby w stosunku do nas bo wszędzie panuje powszechny bród , smród i... Odwiedziłem Słowacje w czasie naszego długiego majowego weekendu. Bieszczady w tym czasie były dosłownie zapchane turystami, a na Słowacji błogi spokój i cisza. Oczywiście takie długie weekendy to tylko Polska specjalność, ale przecież sobotnio – niedzielny wypoczynek jest i tam możliwy. W chwili gdy Solina , Polańczyk, Ustrzyki Górne są w pełni gotowe na przyjęcie turystów nad Zemplińską Sirawą k/ Michalowiec, czyli nad słowackim odpowiednikiem zalewu Solińskiego dopiero rozpoczynają się prace porządkowe. Na pytanie czy camping czynny , człowiek malujący domki nad zalewem zrobił zdziwioną minę. Jeszcze nie dopiero gdzieś pod koniec czerwca. Słowo domki jest też słowem na wyrost , są to w większości obskurne budy obite pomalowanymi ropą deskami, na dodatek przeważnie bez okien. Część sanitarna to betonowe bunkry z umywalkami i sanitariatami. Zaplecze gastronomiczno- rozrywkowe , sklepy, poczta znajdują się w budynku tak odrapanym i zniszczonym, że jako budowlaniec nie miał bym odwagi posłać tam kogoś z mojej rodziny.
Tak mniej więcej wygląda jedno z najbardziej atrakcyjnych turystycznie miejsc w bliskiej nam części Słowacji. Jednak ludzie są tu przemili i sympatyczni. Mimo wszystko , życie nieco tańsze od tego w Polsce, a więc warto tutaj od czasu do czasu zajrzeć. No i co najważniejsze poziom zalewu w Michalowcach nie zmienia się tak bardzo jak w Solinie bo do wody można dojść prosto z puszystego trawnika, można też tuż nad wodą rozbić namiot. Za plecami zaś mamy przepiękne góry Wyhorlat z ślicznie usytuowanymi jeziorkami z najpiękniejszym słowackim Morskim Okiem. Właśnie to co dla oka może w znakomity sposób zrównoważyć pozostałe niedociągnięcia. Dlatego też jedźmy na Słowację by pozbyć się kompleksów, dobrze wypocząć i przestać jedynie przeliczać cenę benzyny, papierosów , alkoholi na Ukrainie.