|
|
 |
Artyku造 » ~ Archiwum » [Nr 5/81] Jak zosta bieszczadnikiem |
- Mam ranczo, mam siedlisko, mam dacz, mam chy髒, mam rezydencj w Bieszczadach – mawiaj majtne mieszczuchy fundujce sobie dziak ze stojcym ju髒 domem albo i bez. Bezpieczniej jest bez. Apetytu na naprawd stare chaupy w Bieszczadach nie spos籀b zaspokoi, to co tu stare siga praktycznie w przeszo nie gbiej ni髒 w lata szedziesite ubiegego stulecia. Relikty architektury osadniczej, pierwsze domy powojennych osadnik籀w, sw niewyszukan prostot kusz wsp籀czesnych aspirant籀w na bieszczadnik籀w. Kusz, ale puapki czyhaj.
Kupi, nie kupi? Du髒y dom w rodku wsi, architektura znona, co na ksztat kopii pensjonat籀w z poowy drogi midzy Krakowem a Zakopanem, czerwona cega, wic niby zdrowo i ekologicznie. I nawet niedrogo. Raz-dwa jaki remont, choby pobie髒ny i nic, tylko noclegami kas z wczasowicz籀w wyciska. Mo髒na. Ale wprz籀d lepiej pana Zdzisia, co po ssiedzku mieszka, zapyta. Pan Zdzisio jest lokalnym weteranem, emerytowanym drwalem, przed laty drog amatorskiej praktyki przysposobi si do murarki i po godzinach pracy pilarza apa fuchy u osadnik籀w, kt籀rzy akurat zaczli zje髒d髒a w Bieszczady. Murarka to mao; zapotrzebowanie na fachowc籀w roso, wic pan Zdzisio sta si po trosze tynkarzem, ciel, dekarzem, hydraulikiem, zdunem. „Zotych rczek” tu trzeba byo. I dzi, leny emeryt, pan Zdzisio, chtnie – a najchtniej przy flaszce – o dawnych czasach opowie. W tym r籀wnie髒 o czasach swej budowlanej chway. – Robiem jak kazali. Czasy byy ci髒kie. Ka髒dy z osadnik籀w chcia z wzitego kredytu jak najwicej wycisn. – A ten du髒y dom, panie Zdzisiu? - Te髒 stawiaem. Cegy kadzione na sztorc i pustaki cite na po籀wk, bo taniej. – A jakby tak te korytarze z klitkami po bokach i jedn na kondygnacji azienk rozwali, przebudowa i goci w luksusowych apartamentach tam trzyma? – A jak, skoro to wszystko na pltaninie cianek dziaowych si trzyma i pionie kanalizacyjnym, co sztywno caej budowli zapewnia. Zreszt stropy wikszych rozpitoci nie wytrzymaj. Tu wszdzie 髒wir do betonu z rzeki si brao, sam upek, a to si z czasem lasuje. Pan Zdzisio nie odradza, ale m籀wi jak jest, w kocu sam to budowa. – Wic dlatego tak tanio? – Dlatego.
Cena mo髒e, ale wcale nie musi by wyznacznikiem jakoci. W ssiedniej wsi pan Bronek, z podobnym jak pan Zdzisio 髒yciorysem i analogicznymi umiejtnociami, sam wreszcie po latach musi zapewni sobie dach nad gow, perypetie rodzinne go do tego zmuszaj. – Troch forsy mam odo髒one, nie za du髒o, nie za mao, co maego kupi, bo na stare lata ju髒 sam niczego nie wybuduj, cho przecie髒 zajmowaem si tym cae 髒ycie. – Podobno Franek sw籀j dom sprzedaje, niewielki, zgrabny, zadbany. - A ile on chce? – Mniej wicej ... – Drogo. – To jest drogo? – W og籀le to niedrogo, ale jak na dom bez fundament籀w to wyra驕nie za drogo. – No to Franek rzeczywicie przesadza, tego bym si po nim nie spodziewa, zodziejska cena za taki dom. – To nie jest do koca tak, z tym zodziejstwem jest za mocno powiedziane. – Jak to za mocno? – Bo on nie wie, 髒e dom nie ma fundamentu. – On nie wie, a pan wie? – Wiem, bo budowaem. Franek wzi ziemi, kredyt na budow, mnie dawa fors i kaza dom stawia, a sam siedzia u rodziny na drugim kocu Polski. Mody byem, w籀dk lubiem, pienidzy potrzebowaem. Tak sobie teraz myl, 髒e nawet bym kupi, ten dom jeszcze mnie przetrzyma. Mog da poow ceny, ale jak mu tu dzi powiedzie dlaczego?
Dziaka w rodku bieszczadzkiej wsi, dziaka na skraju wsi, oddalona dziaka pod lasem. Trzeba budowa od zera. Pono i szybciej, i taniej nawet ni髒 w nieskoczono grzeba si w adaptacjach, przer籀bkach lub rekonstrukcjach efekt籀w budowlanych fantazji poprzednich wacicieli? Gotowych projekt籀w mn籀stwo, od mikroskopijnych domk籀w, niczym chatka dr籀髒nika przy kolejowym przeje驕dzie, a髒 po imponujce wille godne stylistyki Lazurowego Wybrze髒a. Firm budowlanych w okolicy mn籀stwo, przyjedzie gruszka, wpompuje w ziemi pierwszy beton, a dalej samo ju髒 p籀jdzie i pozostanie tylko dobra gustowny breloczek do klucza. Albo pan Zdzisio z panem Bronkiem swoje usugi sami zaproponuj, cho okrasz je wstpnym grymaszeniem, 髒e ju髒 zdrowie nie to, 髒e ju髒 nie te siy, ale w kocu tak naprawd to fachowe dowiadczenie si liczy i jakby dni籀wka bya odpowiednia, to i owszem. Pomarudz o wy髒szoci doowanego wapna nad mod na chemi budowlan, o trwaoci eternitu w zestawieniu z blachodach籀wk, o tym, 髒e modzi w Irlandii mo髒e potrafi budowa, ale w kraju kiepsko im idzie, bo pewnie zot籀wka im mierdzi. Do jednego weteran籀w budowlanej dubaniny nam籀wi si nie da. Do przenosin starych wiejskich drewnianych dom籀w. Pod pooniny wdruj rozmienione na belki chaupy spod Brzozowa, spod Rzeszowa, skdkolwiek w kocu. W swej docelowej postaci s krzy髒籀wk skansenowskiego pietyzmu i nowoczesnych budowlanych technologii.
Sunie turystyczny autokar, przylepione do szyb twarze. – Mo髒e by domek kupi, a mo髒e wybudowa, o jaka adna czka.
Jakub Demel
|
 |
|
[Nr 5/81] Jak zosta bieszczadnikiem |
|
|
