Nasze POŁONINY - Bieszczadzkie Czasopismo Regionalne Artykuły Forum dyskusyjne Galerie Ogłoszenia 
Baza noclegowa   Baza gastronomiczna   Dyżury aptek   Rozkład jazdy autobusów   Plan miasta
Strona g籀wna

Archiwum
Pisane w Bieszczadach
Szukaj w serwisie:
Redakcja

Kontakt

    Gazeta / moduy
    Serwis internetowy

    Baza noclegowa
Baza noclegowa

Artyku造 » ~ Archiwum » [17/110] Losy Drugiej Dywizji Strzelc籀w Pieszych
W roku 1940 okoo 13 tys. polskich 髒onierzy, w przewa髒ajcej wikszoci z Drugiej Dywizji Strzelc籀w Pieszych (2-ga DSP) znalazo w Szwajcarii schronienie. Zostali internowani do zakoczenia wojny. Dziki swojej pracy pozostawili w Szwajcarii lady, kt籀re widoczne s do dzisiaj. Pytanie, jakie nasuwa si na usta, dotyczy integracji tak ogromnej rzeszy 髒onierzy w kraju Helwet籀w. Czy byli w pewnym stopniu zintegrowani w spoeczestwie szwajcarskim, czy tez odcici od 籀wczesnej rzeczywistoci republiki alpejskiej? Jednym z internowanych 髒onierzy by Henryk Winiowski pochodzcy ze Starego Sambora.


To historyczne

2-a Dywizja Strzelc籀w Pieszych powstaa na terenie Francji u schyku 1939 roku. Kadra dywizji bya dobrana bardzo profesjonalnie. Jej dow籀dca zosta mianowany gen. Prugar-Ketling, kt籀ry chlubnie waczy podczas kampanii wrzeniowej w randze pukownika. Zastpc dow籀dcy 2-iej DSP zosta pukownik Pelc, kt籀ry peni ta funkcje przez cay czas istnienia dywizji.
Formowanie dywizji miao miejsce w rejonie Parthenay i trwao okoo p籀 roku, do polowy maja 1940 roku, czyli do chwili, kiedy dywizja zostaa wysana pospiesznie na front w skad III-ej Armii Francuskiej. W pasie przyfrontowym nastpio czciowe uzupenienie istniejcych brak籀w w uzbrojeniu, jednak髒e oddziay przeciwpancerne zostay przydzielone wielkim jednostkom francuskim.
10 maja 1940 armie niemieckie rozpoczy inwazje Holandii, Belgii i Luksemburga. Ju髒 nastpnego dnia korpusy ekspedycyjne z Wielkiej Brytanii i Francji popieszyy na pomoc Belgii. W dniach 12-15 maja pancerne korpusy niemieckie przeamay pozycje francuskie pod Sedanem i opanoway linie rzeki Mozy na przestrzeni 60 kilometr籀w. W dwa tygodnie po rozpoczciu operacji Niemcy zajli Boulogne, Belgowie skapitulowali z rozkazu kr籀la Leopolda XIII-go, a brytyjski korpus ekspedycyjny ewakuowa si do Anglii. W pocztkach czerwca kampania na p籀nocy Francji zostaa rozstrzygnita, za Niemcy uderzyli na caym froncie w kierunku poudniowym i poudniowo-wschodnim. 13 czerwca pad Pary髒, za 17 czerwca Marszalek Petain zwr籀ci si do Niemc籀w o rozejm. W konsekwencji tych wypadk籀w 22 czerwca podpisany zosta przez Francje akt kapitulacyjny w miejscowoci Compiegne.
Takie byo to historyczne, na kt籀rym rozgryway sie kr籀tkie dziaania bojowe 2-iej Dywizji Strzelc籀w Pieszych.

Dziaania bojowe 2-iej Dywizji Strzelc籀w Pieszych

10 czerwca 1940 roku 2-a DSP zostaa odtransportowana do rejonu Belfort, gdzie 13 czerwca wesza w skad VIII-ej armii francuskiej. Cze dywizji zostaa skierowana na p籀noc w celu osaniania ty籀w VIII-ej armii i odwrotu prawego skrzyda III-ej armii przeciwko niemieckim kolumnom zmotoryzowanym i pancernym, kt籀re pary na poudniowy-wsch籀d, w kierunku na Belfort i Besan癟on. 驍onierze polscy znale驕li sie wiec w pobli髒u granicy szwajcarskiej, oderwani od linii komunikacyjnych polskich orodk籀w politycznych i wojskowych, pod sprzecznymi rozkazami dow籀dztwa francuskiego. Wypadki rozwijay si bardzo szybko, w czasie wykonywania jednego rozkazu przychodzia nowa – sprzeczna z poprzednia – dyspozycja. Ostatecznie dywizja otrzymuje rozkaz obsadzenia wz籀w drogowych w rejonie Maiche i St. Hippolyte, oddalonych tylko o kilkanacie kilometr籀w od granicy szwajcarskiej. W nocy z 17-go na 18-go czerwca 2-DSP osiga nakazane rejony, jednak髒e 髒onierze s w stanie silnego wyczerpania na skutek forsownych przemarsz籀w.
18-go czerwca dochodzi do walk z Niemcami, jeden z batalion籀w odpiera nawet silne natarcie przeciwnika wsparte czogami. W nocy z 18-go na 19-go czerwca gen. Prugar-Ketling zostaje wezwany do dow籀dcy 45-korpusu, kt籀ry nakaza dywizji kontynuowanie obrony a髒 do wyczerpania zapas籀w amunicji i nastpnie przekroczenie granicy szwajcarskiej w nocy z 19-go na 20-go czerwca. R籀wnoczenie nadchodzi sp籀驕niony rozkaz gen. Sikorskiego, r籀wnie髒 nakazujcy wycofanie dywizji do Szwajcarii.

Internowanie w Szwajcarii

19-go czerwca 1940 na francusko-szwajcarskie przejcie graniczne w miejscowoci Gomois przybyli dwaj oficerowie 45-go korpusu VIII-ej Armii Francuskiej z prob o przekazanie nastpujcego pisma francuskiemu i polskiemu przedstawicielowi w Bernie:

„45-ty korpus armii francuskiej, cznie z polska 2-a Dywizja Strzelc籀w Pieszych walcz w rejonie Clos du Doubs przeciwko przewa髒ajcym silom niemieckim. Brak amunicji sprawia, i髒 sytuacja jest beznadziejna i zmusza nas do przekroczenia granicy szwajcarskiej. Komendant korpusu gen Daille i polski komendant gen. Prugar-Ketling zwracaj si do rzdu szwajcarskiego z prob o umo髒liwienie obu jednostkom wojskowym przejcia granicy i przyjecie ich zgodnie z Konwencja Haska“ (tum. autora).

Wadze szwajcarskie w Bernie zgadzay si na internowanie francuskich i polskich 髒onierzy, jednak owiadczyy, i髒 bd zmuszone zamkn granice, jeli dojdzie do zawarcia umowy o zawieszeniu broni miedzy Francja a Niemcami. Dlatego tez polski pose w Bernie nalega, aby granice przekroczy jak najszybciej. 20 czerwca oddziay polskie przekraczaj granice w szykach zwartych i po raz ostatni defiluj przed swymi dow籀dcami z bagnetami na broni, po czym skadaj bron na ziemi szwajcarskiej. Dow籀dztwo wraz z ostatnim rzutem wojsk wkracza na teren republiki alpejskiej o 5.30 rano. Tak kocz si ofiarne dziaania bojowe 2-giej Dywizji Strzelc籀w Pieszych.
Po przejciu granicy ze Szwajcaria 髒onierze polscy zostali serdecznie przyjci przez miejscow ludno - co niezbyt podobao si szwajcarskim wadzom wojskowym. Od samego pocztku usiowano jednak, jak to tylko byo mo髒liwe, ogranicza kontakty midzy internowanymi a ludnoci cywiln. Po tym, jak 髒onierze po przekroczeniu granicy, zo髒yli swoj bro i amunicj, zostali pocztkowo zgrupowani w obozach w okolicach Napf oraz w berneskich regionach Oberland i Seeland.
Pr籀ba skoncentrowania internowanych w kilku nielicznych obozach okazaa si psychologicznym fiaskiem. W 1941 wojskowe wadze szwajcarskie postanowiy internowanych przegrupowa, tworzc kilka odcink籀w internowania. Skaday si one z podstawowych oboz籀w g籀wnych, jak r籀wnie髒 z dalszych okresowych oboz籀w pracy.

Losy Henryka Winiowskiego

W jednym z takich oboz籀w pracy znalaz si Henryk Winiowski, in髒ynier urodzony w Starym Samborze. Dopiero po roku pracy fizycznej m籀g wykorzysta swoja wiedz, nabyta na studiach we Lwowie.
Wiosna 1941 roku z inicjatywy Poselstwa Rzeczypospolitej w Bernie i dow籀dztwa Dywizji zostay powoane do 髒ycia – zarzdzeniem wadz szwajcarskich – obozy uniwersyteckie dla student籀w polskich.


Obozy te zorganizowane w miejscowociach Fryburg, St. Gallen oraz Winterthur, opieray si na uniwersytecie we Fryburgu, uniwersytecie i politechnice w Zurychu oraz na Wy髒szej Szkole Handlowej w St. Gallen. Przewino si przez nie okoo 700 suchaczy, z kt籀rych 252 otrzymao stopie wojskowy podchor髒ego, a 452 dyplom ukoczenia szkoy wy髒szej.
Nauk w obozach uniwersyteckich dla internowanych 髒onierzy prowadzili profesorowie szwajcarscy. Jednak z czasem asystenci i lektorzy rekrutowani byli z szereg籀w 2. Dywizji. R籀wnie髒 Henryk Winiowski, z uwagi na to, i髒 posiada tytu magistra in髒yniera, zosta jednym z lektor籀w na wydziale mechaniki. Wykada w drugim co do wielkoci obozie uniwersyteckim w miecie Winterthur. Miasto to liczyo w籀wczas okoo 60 tysicy mieszkac籀w, oddalone od Zurychu zaledwie o 27 kilometr籀w. Dla Henryka Winiowskiego praca w obozie uniwersyteckim bya szansa sprzedania swojej wiedzy z zakresu mechaniki in髒ynieryjnej i satysfakcja z wykonywanej pracy. Czu si dobrze w tym miecie z rozwinitym przemysem, z koncernem Sulzera na czele, z muzeami i galeriami sztuki, z kwitncym szkolnictwem i ttnicym 髒yciem we wszystkich dziedzinach. Pracowa nie tylko naukowo, lecz tak髒e by aktywny w organizowaniu imprez kulturalnych dla studiujcych 髒onierzy.
Henryk Winiowski prze髒y wiec II wojn wiatowa, jako internowany w Szwajcarii. Jest oczywiste, i髒 tskni za ojczyzn, Starym Samborem i bieszczadzkimi pooninami. Mimo ze by starszy od innych 髒onierzy i podoficer籀w (w czasie internowania mia 36 lat), nie by 髒onaty. Mimo to, jak dowiedzia si z prasy, ze Stary Sambor le髒y poza granicami Polski, prze髒y ci髒ki szok. Gdy w 1945 roku polscy 髒onierze musieli – po okresie internowania – opuci Szwajcari, Winiowski stan przed dylematem. Nie wiedzia czy ma emigrowa do USA lub Australii, jak inni jego koledzy, czy pr籀bowa zosta za wszelka cen w Szwajcarii, czy tez wraca do komunistycznej Polski. Za Stary Sambor ju髒 nie by tym “jego” Starym Samborem … Postanowi wiec pozosta w Szwajcarii.

Mirosaw Matyja
Szwajcaria, listopad 2010

[17/110] Losy Drugiej Dywizji Strzelc籀w Pieszych

» [17/110] Losy Drugiej Dywizji Strzelc籀w Pieszych
Zwracam si z uprzejma prob o pomoc, o ile bdzie to mo髒liwe, w potwierdzeniu su髒by w II Dywizji Strzelc籀w Pieszych brata mojej babci
st. strzelca Jana Kozyry ur. w Woli obszaskiej , s. Jana, kt籀ry jako emigrant przebywajcy od czas籀w przedwojennych we Francji, najprawdopodobniej wstpi w
szeregi II Dywizji Strzelc籀w pieszych, takie mam relacje z przekaz籀w rodzinnych, ale pozostaj one w sprzecznoci z faktem, jego mierci w dniu 24 sierpnia 1945 r. na skutek wdania si gangreny w odniesione podczas walk rany. Jan Kozyra zosta pochowany w Bazylei na Hornili Friedhof. Dysponuje skanem fotografii z pogrzebu, na kt籀rej widnieje kompania niosca trumn p. Jana Kozyry.
Dodano 09 Marca 2014 przez ~Mariusz

» [17/110] Losy Drugiej Dywizji Strzelc籀w Pieszych
Przepraszam, ale dopiero teraz i to przez przypadek przeczytalem ta informacje od p. Mariusza. Czy to jeszcze aktualne?
Prosze o odpowiedz na podany adres mailowy.
Pozdrawiam
Prof. Miroslaw Matyja
Dodano 05 Czerwca 2018 przez ~Miroslaw

» [17/110] Losy Drugiej Dywizji Strzelc籀w Pieszych
Dzie dobry
Pisz do Pana Profesora w zwizku z informacj zamieszczon przez Pana pod elektronicznym wydaniem czasopisma Pooniny w dniu 5.06.2018 r. Wpis ten by odpowiedzi na moj prob z 2014 r. o informacje dot. su髒by II Dywizji Strzelc籀w Pieszych st. strz. Jana Kozyry. Od czasu tego wpisu dotarem do wydanego przez IPN albumu, kt籀ry przybli髒y mi okolicznoci su髒by polskich polskich 髒onierzy we Francji i Szwajcarii i zawiera on bibliografi do dalszych poszukiwa, na kt籀re jeszcze nie znalazem czasu. Dlatego ponawiam swoj prob i jeli pan Profesor dysponuje wiedz dot. Jana Kozyry lub m籀gby wskaza odpowiednia literatur bd wdziczny i zobowizany. Pozdrawiam Mariusz Rbacz
Dodano 18 Grudnia 2019 przez ~Mariusz



Imi
E-mail
Temat
Tre嗆
Przepisz kod:

 

© 2003-2012 Nasze Po這niny - Bieszczadzkie Czasopismo Regionalne

Wykonanie i administracja strony: JWK WebStudio